در روماتیسم مفصلی سیستم ایمنی به سلول های بدن بخصوص سلول های سینوویوم بعضی از مفاصل حمله کرده و موجب تغییراتی در آنها میشوند. سینوویوم لایه ای از سلول ها است که سطح درونی کپسول مفصلی را فرش میکنند و موجب ترشح مایع مفصلی ( مایع سینوویوم) میشوند. تاثیر آنتی بادی ها بر سلول های سینوویوم موجب میشود سلول های این لایه افزایش پیدا کرده و در نتیجه لایه سینوویال ضخیم، متورم و همچنین ملتهب شود. آیا تا کنون با درد شدید مفاصل خصوصا در دستهای خود مواجه بودهاید؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی از این بیماری دردناک بدست آورید.
فهرست مطالب:
- نشانههای روماتیسم مفصلی
- عوامل موثر در ایجاد بیماری روماتیسم
- مراحل پیشرفت بیماری روماتیسم مفصلی
- روماتیسم مفصلی را چگونه درمان کنیم؟
- روماتیسم مفصلی چه بیماریهایی در پی دارد؟
- سخن پایانی
- سوالات متداول
این محتوای مفید را هم دنبال کنید: “دیابت نوع 2” علل، درمان و پیشگیری
نشانههای روماتیسم مفصلی
علائم روماتیسم مفصلی را میتوان در سه دسته طبقهبندی نمود:
علائم عمومی روماتیسم
در 70% موارد، روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی همراه می باشد. ممکن است این علائم در بیمار ، مدت ها قبل از ایجاد درد و تورم مفاصل، ظاهر شود.
علائم مفصلی
در 30 درصد باقیمانده روماتیسم مفصلی با این علائم شروع می شود که عبارتند از :
- تورم مفصل
- درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود
- قرینه بودن مفاصل درگیر
- لنگان راه رفتن در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر میشوند
- احساس خشکی مفصل که اغلب در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر میشود
علائم غیر مفصلی
این علائم در 40% بیماران روماتیسمی وجود دارد و بیشتر در بیمارانی که Rheumatoid factor (فاکتور رماتوئید) در آزمایش خون آنها بالا است دیده می شود. مهمترین این علائم عبارتند از:
- التهاب در اطراف تاندون ها
- درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن :این درگیری بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است اما می تواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد نیز باشد.
- درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن که میتواند موجب تنگی نفس شود
- برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules میگویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد.
- درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران؛ سفیدی چشم ملتهب ، قرمز و خشک می شود.
- تب
- کم خونی
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: درباره سرطان پروستات بدانید
عوامل موثر در ایجاد بیماری روماتیسم
روماتیسم یکی از بیماری های ژنتیکی است که برای فعال شدن در بدن فرد، عوامل محرک را از محیط دریافت می کند.این عوامل چنانچه در بخش سلامت نمناک اشاره خواهیم کرد می توانند بیماری های عفونی باشند.
تنها عامل خارجی اثبات شده در رابطه با بیماری روماتیسم ، مصرف سیگار و دخانیات است که باعث بروز این بیماری نهفته در بدن می شود و یا موجب افزایش شدت آن می گردد. به همین دلیل به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به روماتیسم دارند توصیه می شود که از مصرف دخانیات دوری کنند.
اضافه وزن , روماتیسم مفصلی
چاقی و اضافه وزن در شدت بیماری های روماتیسمی به ویژه نوع آرتروز آن بسیار موثر است. در آرتروز که نوع مکانیکی بیماری روماتیسم است، تحرک زیاد میزان درد را افزایش می دهد به همین دلیل با افزایش وزن، این درد بیشتر شده و میزان التهابات آن نیز افزایش می یابد.
تحرک کم
عدم تحرک و یا ناکافی و همچنین ورزش نکردن، وضعیت نامناسب بدن در هنگام انجام کار و امور روزانه ،نوع شغل در بروز پوکی استخوان و روماتیسم بسیار موثر هستند.
دربارهی واریکوسل چه میدانید؟
مراحل پیشرفت بیماری روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی در اکثر اوقات بتدریج و در عرض چند هفته بروز میکند:
سطح اول روماتیسم مفصلی
مرحلهی ۱، در واقع مرحلهی اولیهی RA است. در طی مرحلهی ۱، به دلیل وجود التهاب در داخل مفصل، بسیاری از افراد در مفاصل احساس درد، سفتی یا تورم میکنند. هیچ آسیبی به استخوانها وارد نمیشود، اما پوشش مفصلی که سینوویوم نامیده میشود، ملتهب است.
سطح دوم
مرحلهی ۲، مرحلهای است که شدت RA در آن متوسط است. در این مرحله، التهاب سینوویوم باعث آسیب به غضروف مفصلی میشود. غضروف، بافتی است که انتهای استخوانها را در محل مفصل میپوشاند. در صورت آسیب دیدن غضروفها، افراد ممکن است دچار درد و از دست دادن قدرت حرکتی شوند. دامنهی حرکتی مفاصل ممکن است محدود شود.
سطح سوم روماتیسم مفصلی
وقتی RA به مرحلهی ۳ رسید، بیماری شدید در نظر گرفته میشود. در این مرحله، آسیب نه تنها به غضروف بلکه به خود استخوانها نیز گسترش یافته است.
از آنجا که غضروف بین استخوانها فرسوده شده است، آنها دچار فرسایش میشوند و درد و تورم زیادی ایجاد میشود. برخی از افراد ممکن است دچار ضعف عضلانی و کاهش تحرک بیشتری شوند. استخوان ممکن است آسیب ببیند و دچار ساییدگی شود و مقداری تغییر شکل دهد.
سطح چهار
در مرحلهی ۴، دیگر هیچ التهابی در مفصل وجود ندارد. این مرحله، مرحلهی آخر روماتیسم است که مفاصل، دیگر کار نمیکنند. در مرحلهی نهایی RA، افراد ممکن است هنوز درد، تورم، سفتی و از دست دادن دامنهی حرکتی را تجربه کنند. ممکن است قدرت عضلانی کاهش یابد. مفاصل ممکن است از بین بروند و استخوانها به هم متصل شوند (آنکیلوز).
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: همه چیز درباره بیماری پسوریازیس
روماتیسم مفصلی را چگونه درمان کنیم؟
وقتی صحبت از درمان آرتریت روماتوئید میشود، پزشک گزینههای دارویی مختلفی مثل تولمتین را در نظر میگیرد و برنامهی درمانی مناسب هر فرد را برای وی توصیه میکند. برنامهی درمانی به مرحلهی RA، شدت علائم، درجهی التهاب و مدت زمانی که فرد به RA مبتلا بوده است، بستگی خواهد داشت. در حال حاضر، هدف از درمان روماتیسم دستیابی به کمترین میزان فعالیت بیماری، به حداقل رساندن آسیب مفصلی، افزایش عملکرد جسمی و بهبود کیفیت زندگی است.
داروها
انواع مختلف داروهای رایج برای درمان RA نقشهای مختلفی دارند. به عنوان مثال:
- ضد التهاب های غیر استروئیدی یا NSAID ها و کورتیکو استروئیدها التهاب را کاهش میدهند.
- از مسکنهایی مانند دیکلوفناک، دیکلوفناک و پیروکسیکام میتوان برای کاهش درد ناشی از روماتیسم استفاده کرد.
- داروهای ضد روماتیسم اصلاح کنندهی بیماری (DMARDs)، با کاهش سرعت پیشرفت روماتیسم به نجات بافت مفصلی کمک میکنند.
- داروهای بیولوژیک بر روی سیستم ایمنی بدن تاثیر میگذارند تا پاسخ التهابی بدن را تغییر دهند.
- متوتروکسات، هیدروکسی کلروکین، سولفاسالازین، لفلونومید، اتانرسپت، آدالیموماب، ریتوکسیماب، آزاتیوپرین، سیکلوفسفامید و سیکلوسپورین از دیگر داروهایی هستند که در درمان روماتیسم استفاده میشوند.
جراحی
جراحی در مراحل پیشرفتهی آرتریت روماتوئید ممکن است پیشنهاد شود. هدف از جراحی، بهبود عملکرد روزمره، کاهش درد یا ترمیم آسیبهای ناشی از RA است. با جراحی میتوان اختلالات سینوویوم را برطرف کرد، تاندونها را ترمیم کرد، مفاصل را بهم متصل کرد یا مفصل را کاملا جایگزین کرد.
عمل جراحی روماتیسم مفصلی میتواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- سینووکتومی: ” عمل جراحی برای برداشتن غشای سینوویال (پوشش درونی مفصل) ملتهب شده. سینووکتومی را میتوان برای درمان روماتیسم مفصلی زانو، آرنج، مچ دست، انگشتان و مفاصل ران انجام داد.
- ترمیم تاندونها: التهاب و آسیب به مفاصل میتواند باعث شل و یا پاره شدن تاندونهای اطراف مفصل شما گردد. ممکن است جراح بتواند این تاندونهای اطراف مفصل را ترمیم کند.
- جوش دادن مفصل: در مواردی که نمیتوان عمل تعویض مفصل را انجام داد، میتوان عمل جوش دادن مفصل را بهصورت عمل جراحی و بهمنظور تثبیت مفصل و تسکین درد انجام داد.
- عمل تعویض کامل مفصل: در طول عمل تعویض مفصل، جراح قسمتهای آسیبدیدهی مفصل شما را برداشته و بهجای آنها پروتزهای ساختهشده از فلز و یا پلاستیک را قرار میدهد.
تغییر سبک زندگی
داشتن یک سبک زندگی سالم یکی دیگر از جنبههای مدیریت آرتریت روماتوئید است. پزشک ممکن است داشتن شیوهی زندگی مناسب را برای تکمیل برنامهی درمانی توصیه کند:
- ورزش، به ویژه ورزشهایی که فشار زیادی به مفاصل وارد نمیکنند، میتوانند قدرت عضلات را بهبود بخشند.
- کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب میتواند مدیریت علائم RA را در همهی مراحل آسانتر کند. کاهش وزن، فشار روی مفاصل را کاهش میدهد.
- اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید. مطالعات متعدد نشان میدهند که سیگار کشیدن خطر ابتلا به روماتیسم را افزایش میدهد و میتواند علائم بیماری را بدتر کند.
جهت آگاهی: درباره خشکی چشم چه میدانید؟
روماتیسم مفصلی چه بیماریهایی در پی دارد؟
روماتیسم مفصلی، خطر ابتلا به عوارض زیر را افزایش میدهد:
- پوکی استخوان: خود روماتیسم مفصلی، همراه با برخی از داروهای مورد استفاده در درمان آن، میتواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد. پوکی استخوان باعث ضعف استخوانها شده و آنها را بیشتر در معرض شکستگی قرارمیدهد.
- ندولهای روماتیسمی: این برجستگیهای سفت در بافتها اغلب در اطراف نقاط فشار، مانند آرنج تشکیل میشود. البته این ندولها میتواند در هر نقطه از بدن، مثلاً در ریهها هم تشکیل شود.
- خشکی چشم و دهان: برای افرادی که به روماتیسم مفصلی مبتلا هستند، احتمال ابتلا به سندروم شوگرن، بسیار بیشتر است. در این سندروم، میزان رطوبت چشمها و دهان کاهش مییابد.
- عفونت: خود بیماری روماتیسم مفصلی و بسیاری از داروهای مورد استفاده برای مبارزه با آن، میتواند سیستم ایمنی را مختل سازد و منجر به افزایش عفونت گردد.
- ترکیبات غیر طبیعی بدن: نسبت چربی در مقایسه با توده خالص بدن اغلب در افرادی که به روماتیسم مفصلی مبتلا هستند، بالاتر است. البته این نسبت حتی در افرادی که شاخص توده بدن طبیعی (BMI) دارند، نیز بالاتر است.
- سندرم تونل مچ دست (تونل کارپ): اگر روماتیسم مفصلی، مچ دست شما را مبتلا سازد، التهاب ناشی از آن میتواند عصبی که قسمت اصلی دست و انگشتان شما را پوشش میدهد را تحت فشار قرار دهد.
- مشکلات قلبی: روماتیسم مفصلی میتواند خطر سفتی و انسداد عروق و همچنین التهاب پریکاردیوم (کیسهای که قلب شما را محصورکرده) را افزایش دهد.
- بیماری ریوی: در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی، خطر التهاب و زخم بافتهای ریه افزایش مییابد، که میتواند منجر به تنگی نفس پیشرونده شود.
- لنفوم: روماتیسم مفصلی، خطر لنفوم را افزایش میدهد. لنفوم یک گروه از سرطانهای خون است که در سیستم لنفاوی بروز میکند.
برای مطالعه بیشتر: “درد قاعدگی” ازعلل تا درمان
سخن پایانی
در این نوشتار درباره روماتیسم مفصلی خواندیم. به یاد داشته باشید که بیماری های التهابی مثل روماتیسم مفصلی می توانند باعث تخریب استخوان ها بشوند که منجر به ایجاد پوکی استخوان خواهد شد. استفاده از پردنیزون به خصوص در زنان یائسه، می تواند منجر به تخریب بیشتر استخوان ها گردد. به همین منظور در طی درمان بسیار مهم است که تمامی ریسک ها و خطرات بررسی و ارزیابی شده و عوامل خطر برطرف گردند تا از تخریب استخوان ها تا حد امکان جلوگیری شود. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
هنگام عود بیماری میتوانید:
1- طبق دستور پزشک داروها را مصرف کنید.
2- ورزشهای سبک انجام دهید.
3- چیزهای گرم روی مفصل بگذارید.
4- چیزهای سرد مانند یک کاسه یخ روی مفصل قرار دهید و کمپرس سرد بگذارید. حوله نمداری که در یخچال قرار دادهاید گزینه خوبی است.
5- به اطرافیانتان بگویید تا آنها شما را حمایت و کمک کنند.
میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان هستند که به تثبیت و کاهش رادیکال های آزاد بدن که عامل التهاب سلولی هستند، کمک می کند. آنها همچنین دارای ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن و پلی فنول ها هستند که همه آنها ممکن است به کاهش پروتئین واکنش پذیر C (CRP) که نشانگر التهاب است کمک کنند. برای حفظ سلامتی در سطح عالی، هر روز انواع مختلفی از میوه های تازه یا یخ زده را بخورید اما مراقب قند موجود در سبزیجات هم باشید. سعی کنید تنوع سبزیجات را در برنامه روزانه خود داشته باشید تا بیشترین مواد مغذی را دریافت کنید.
روماتیسم مفصلی (RA) معمولا کف دست و پاها را زودتر از مفاصل دیگر درگیر میکند و در اکثر موارد درگیری ایجاد شده در دو طرف بدن دیده خواهد شد.