سوء هاضمه چیست و راه های درمان آن چگونه است؟ + علائم سوء هاضمه چیست؟

سوء هاضمه احساس ناراحتی یا درد در قسمت بالای شکم و قفسه سینه است که اغلب با نفخ، آروغ، حالت تهوع یا احساس سیری بیش از حد پس از غذا همراه است. به عبارت دیگر، اصطلاحی جامع برای گروهی از علائم گوارشی است برخی از غذاها می‌توانند علائم سوء هاضمه را ایجاد کنند، مانند غذاهای سرخ شده، چرب یا تند و شکلات.به طور غیر‌رسمی، سوء هاضمه به عنوان ناراحتی معده شناخته می‌شود. در این مقاله علائم و علل سوء هاضمه را شرح و درمان های آن را بیان می‌کند.

---

فهرست مطالب

• سوء هاضمه چیست؟
• سوء هاضمه چگونه ایجاد می شود؟
• علائم سوء هاضمه چیست؟
• دلایل سوءهاضمه چیست؟
• تشخیص بیماری سوء هاضمه چگونه است؟
• بررسی راههای درمان سوء هاضمه
• عوارض سوهاضمه چیست؟
• چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
• نتیجه گیری سوء هاضمه
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

سوء هاضمه چیست؟

سوء هاضمه نوعی ناراحتی معده است که معمولاً به این دلیل اتفاق می‌افتد که فرد زیاد یا سریع غذا می‌خورد که با او موافق نبود. گاهی اوقات دل درد همراه با سوء هاضمه اتفاق می‌افتد. سوزش سر دل نام دیگر رفلاکس معده به مری (GER) است. این زمانی است که اسید معده از معده به داخل مری می‌پاشد، لوله‌ای که غذا را از دهان به معده می‌برد.معمولاً طعم ترش یا تلخی در دهان به جا می‌گذارد و می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی در قفسه سینه شود. سوء هاضمه و سوزش سر دل در افراد در هر سنی، حتی کودکان اتفاق می‌افتد.

سوء هاضمه چگونه ایجاد می شود؟

این بیماری حالتی است که بعد از کمی غذا خوردن برای اکثر ما ایجاد می شود. در این شرایط علائم گذرا هستند و به سرعت برطرف می شوند. با این حال  تا ۴۰٪ از افراد در کشورهای پیشرفته دارای علائم این بیماری به صورت مکرر و طولانی مدت هستند.علائم این بیماری از قسمت فوقانی دستگاه گوارش ناشی می شود که تقریباً می تواند به دهان ، مری ، معده و اثنی عشر تعمیم داده شود. به طور کلی، مشکلات ناشی از قسمت های انتهایی دستگاه گوارش (مانند یبوست یا IBS  ) به عنوان سوهاضمه شناخته نمی شوند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله سکته مغزی چیست را بخوانید.

هنگام غذا خوردن ، غذا از دهان به مری و سپس به معده منتقل می شود. معده عضوی عضلانی است که برای کمک به تجزیه غذایی که می خوریم ، آنزیم های اسیدی و گوارشی تولید می کند. اسید معده نقش بسیار مهمی دارد در گوارش غذا دارد زیرا سرعت عمل آنزیم های گوارشی را تسریع می کند. اما باید به مقدار مناسب ترشح شود و اگر اسید کمی را ترشح کند به این معنی است که غذا به اندازه کافی هضم نمی شود و این خود می تواند باعث نفخ ، آروغ زیاد و سایر علائم شود.

ترشح بیش از حد اسید نیز به این معنی است که پوشش ظریف معده می تواند تحریک ، ملتهب و متورم شود و منجر به درد و ناراحتی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش شود.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره واریکوسل را بخوانید.

علائم سوء هاضمه چیست؟

1. سیری زودرس هنگام غذا خوردن: موقعی که خوردن غذا را شروع می کنید، با اینکه هنوز خیلی غذا نخورده اید، احساس سیری می کنید و دیگر نمی توانید غذا بخورید.
2. احساس پری شکم آزاردهنده بعد از خوردن غذا: احساس سیری بیش از حد معمول طول می کشد.
3. احساس ناراحتی در شکم: درد خفیف تا شدیدی را بین جناغ سینه تا ناف خود احساس می کنید.
4. احساس سوزش شکم: گرمای ناخوشایند یا سوزش را بین جناغ سینه تا ناف خود حس می کنید.
5. نفخ شکم: احساس نفخ و سفتی در شکم خود دارید.
6. حالت تهوع
7. استفراغ و آروغ کمتر دیده می شوند.

گاهی اوقات افراد مبتلا به سوء هاضمه، دچار سوزش سر دل می شوند که دو عارضه جدا از هم هستند.سوزش سر دل شامل احساس درد و سوزش در قسمت مرکزی قفسه سینه است. این درد طی و یا بعد از غذا خوردن، به طرف گردن و پشت کشیده می شود.

دلایل سوءهاضمه چیست؟

• گاهی اوقات به دلیل خوردن بیش از اندازه یا خوردن سریع رخ میدهد.
• غذاهای تند و چرب خطر ابتلا را افزایش میدهند.
• دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن، هضم غذا را دشوار میکند.
• سیگار کشیدن
• مصرف بیش از اندازه ی الکل
• عوارض جانبی برخی داروها
• عادات غذایی و سبک زندگی 

داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن از داروهایی هستند که عوارض جانبی دارند. سوء هاضمه به دلیل بیماری های زیر نیز ایجاد می شود:

• بیماری ریفلاکس اسید
• سرطان معده
• ناهنجاری های مجاری لوزالمعده یا مجاری صفراوی
• زخم معده

زخم معده زخم هایی هستند که در قسمت انتهایی معده، ابتدای مری یا اثنی عشر ظاهر می شوند و به دلیل التهاب باکتری پیلوری( باکتری مفید در بدن) ایجاد می شوند.گاهی اوقات سوء هاضمه بدون هیچ دلیلی در بدن رخ میدهد که معمولا بر اثر تحرک عضلات به زور غیرطبیعی و فشرده شدن معده(جایی که غذا در آن هضم شده) اتفاق می افتد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله آستیگمات چشم چیست را بخوانید.

تشخیص بیماری سوء هاضمه چگونه است؟

برای تشخیص سوء هاضمه، پزشک متخصص گوارش با پرونده سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی شروع و سبک زندگی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند. در معاینات بالینی موارد زیر تجویز و انجام می‌شود که همیشه نتایج دقیق‌تری را نسبت به معاینات فیزیکی به همراه داشته است.

• آندوسکوپی: این روش از یک اسکوپ نازک و انعطاف‌پذیر که دارای یک دوربین کوچک و نور متصل است، برای ارزیابی داخل بدن استفاده می‌کند. بیشتر برای سوء‌هاضمه زمانی که علائم شدید هستند استفاده می‌شود.
• آزمایشات تصویربرداری: این ممکن است شامل اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری یا اولتراسوند باشد.
• آزمایش هلیکوباکتر پیلوری: تشخیص باکتری ممکن است شامل آزمایش خون، مدفوع یا تنفس باشد. 

بررسی راههای درمان سوء هاضمه

تغییر در نحوه زندگی شما ممکن است به تسکین سوزش سر دل و سوء هاضمه کمک کند. داروهای بدون نسخه و نسخه نیز می‌توانند کمک کنند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردزایم:

تغییرات سبک زندگی:

10 راهکار اصلاح سبک زندگی که می‌تواند تا حد زیادی به تسکین علائم سوء هاضمه کمک کند:

1. وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکررتر بخورید و از میان وعده‌های آخر شب خودداری کنید. وعده‌های غذایی بزرگ معده شما را منبسط کرده و فشار رو به بالا بر روی اسفنکتر مری افزایش می‌دهد.
2. مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی را که علائم شما را تحریک و محدود کنید. داشتن یک دفترچه یادداشت می‌تواند به شما کمک کند غذاهایی را که باعث بدتر شدن سوزش سر دل می‌شوند، شناسایی کرده و از آن‌ها اجتناب کنید.
3. کمربند و سایر لباس‌های دور کمرتان را باز کنید. لباس‌های تنگ معده را فشرده می‌کند و غذا را به سمت اسفنکتر تحتانی مری می‌برد و باعث برگشت غذا به مری می‌شود. این برای باریک کردن لباس زیر و هم‌چنین کمربند صدق می‌کند.
4. به طور منظم ورزش کنید اما نه بلافاصله بعد از غذا خوردن. حدود سه ساعت صبر کنید تا به غذای خود زمان هضم بدهید.
5. پس از صرف غذا حدود دو ساعت در حالت ایستاده بمانید. جاذبه به جلوگیری از برگشت آب معده به مری کمک می‌کند. هم‌چنین به جریان غذا و شیره‌های گوارشی از معده به روده کمک می‌کند.
6. هنگام خواب سر خود را چند سانت بالا بیاورید. صاف دراز کشیدن محتویات معده را به اسفنکتر تحتانی مری فشار می‌دهد. هنگامی که سر شما بالاتر از معده شما است، جاذبه به کاهش این فشار کمک می‌کند
7. سیگار نکشید، این عادت تولید اسید معده را تحریک می‌کند.
8. مصرف الکل را کاهش دهید یا اصلا الکل ننوشید. اگر هنوز هم می‌خواهید نوشیدنی‌های الکلی بنوشید، آن‌ها را با آب یا نوشابه رقیق کنید، مقدار نوشیدنی را در یک نوبت محدود کنید و از مخلوط‌کن‌هایی که می‌دانید ممکن است علائم ایجاد کنند، اجتناب کنید.
9. آرام باشید. تمرینات تمدد اعصاب را برای کاهش استرس بیاموزید، که می‌تواند سوء هاضمه مرتبط با استرس را کم‌تر کند.
10. وزن‌تان را در تناسب و تعادل قرار دهید. چربی اضافی روی شکم به شکم شما فشار می‌آورد.

دارودرمانی:

این داروها ممکن است به تسکین سوء هاضمه کمک کنند:

• داروهای OTC: برخی از افراد با مصرف داروهای ضد اسید مانند Tums، Maalox و Milk of Magnesia از علائم سوء هاضمه تسکین یافته‌اند.
• آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامین: این گروه از داروها برای درمان سوء هاضمه و سوزش سر دل به عنوان آنتاگونیست‌های گیرنده H2 یا مسدود کننده‌های H2 شناخته می‌شوند. شامل تاگامت HB (سایمتیدین) و پپسید AC (فاموتیدین) است.
• مهارکننده‌های پمپ پروتون: PPIها گروهی از داروهای OTC هستند که از آزاد شدن اسید در معده و روده جلوگیری می‌کنند. آن‌ها شامل Nexium، Prevacid و Prilosec هستند.
• پروکینتیک‌ها: این داروها به تخلیه سریع‌تر معده کمک می‌کنند.
• آنتی بیوتیک‌ها: اگر پزشک شما عفونت هلیکوباکتر پیلوری را تشخیص دهد، احتمالاً ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها را تجویز می‌کند.
•  PPI و بیسموت
• داروهای ضد افسردگی: داروهایی مانند نورتریپتیلین و آمی تریپتیلین ممکن است به شل شدن اسفنکتر تحتانی مری و کاهش علائم سوء هاضمه کمک کنند.

عوارض سوهاضمه چیست؟

اگرچه سوهاضمه معمولاً عوارض جدی ندارد ، اما با ایجاد احساس ناراحتی و کمبود غذا می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است به دلیل علائم خود از کار یا تحصیل غافل شوید. وقتی سوهاضمه ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد، آن شرایط نیز می تواند عوارض خاص خود را داشته باشد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فتق شکمی چیست را بخوانید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

سوهاضمه خفیف معمولاً جای نگرانی ندارد. اگر ناراحتی بیش از دو هفته ادامه داشت با پزشک خود مشورت کنید. اگر درد شدید است یا همراه با موارد زیر است، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

• کاهش ناخواسته وزن یا کاهش اشتها
• استفراغ یا استفراغ مکرر با خون
• مدفوع سیاه و قیر
• مشکل بلع که به تدریج بدتر می شود
• خستگی یا ضعف، که ممکن است کم خونی را نشان دهد.

در صورت داشتن موارد زیر فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. تنگی نفس، تعریق یا درد قفسه سینه که به فک ، گردن یا بازو تابش می کند.

نتیجه گیری سوء هاضمه

• وعده های غذایی کم حجم و مکرر. غذای خود را به آرامی و کاملاً بجوید.
• اجتناب از عوامل محرک. غذاهای چرب و ادویه دار، غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی های گازدار، کافئین، الکل و سیگار کشیدن می توانند سوهاضمه را تحریک کنند.
• حفظ وزن سالم.
• وزن اضافی به شکم شما فشار وارد می کند، معده شما را بالا می برد و باعث اسید در مری می شود.
• ورزش منظم
• ورزش به شما کمک می کند وزن اضافی خود را حفظ کنید و باعث هضم بهتر غذا می شود.
• مدیریت استرس
• در زمان صرف غذا یک محیط آرام ایجاد کنید. تکنیک های آرام سازی ، مانند تنفس عمیق ، مدیتیشن یا یوگا را تمرین کنید. وقت خود را صرف انجام کارهایی کنید که از آنها لذت می برید. به اندازه کافی بخواب.
• داروهای خود را تغییر دهید با تأیید پزشک ، داروهای مسکن یا داروهای دیگری را که ممکن است مخاط معده شما را تحریک کند قطع یا قطع کنید. اگر این گزینه نیست، حتماً این داروها را همراه غذا مصرف کنید.

سخن پایانی

شما در این مقاله با سوء هاضمه آشنا شدید. همچنین از علل و علائم و عوارض های آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول