درد دندان یکی از علائمی است که ما را از بروز آسیب و بیماری در ناحیه دهان و فک آگاه می‌سازد. و در تشخیص به موقع و درمان سریع تیز موثر خواهد بود.در این مقاله با ما همراه باشید تا ابتدا با بررسی میزان دندان درد ، علائم و نوع درد علت درد دندان و در نهایت درمان لازم جهت کاهش درد شدید دندان مشخصص گردد. علاوه بر این درمان های خانگی جهت رفع درد دندان به صورت موقت را بررسی می نماییم.
فهرست مطالب
- دندان درد چیست؟
- معرفی انواع درد دندان
- عوامل ایجاد درد دندان چیست؟
- علائم و نشانه‌های درد دندان چیست؟
- چه زمانی به خاطر درد دندان باید اقدامات درمانی انجام داد؟
- درمان درد دندان در خانه چگونه است؟
- بررسی درمان‌های پزشکی برای درد دندان
- معرفی راههای پیشگیری از دندان درد
- سخن پایانی و سوالات متداول
دندان درد چیست؟
درد دندان یا دندان درد زمانی رخ می‌دهد که عصبی در ریشه دندان و یا اطراف ریشه دندان تحریک شود. عفونت دندانی، پوسیدگی دندان، آسیب و یا از دست دادن دندان از عوامل رایج درد دندان هستند. همچنین بعد از کشیدن دندان هم ایجاد می‌شود. درد گاهی از سایر نقاط منشأ گرفته و به فک رسیده و بعد از آن باعث احساس درد در دندان می‌شود.
رایج‌ترین مناطقی که منبع درد هستند، شامل مفصل گیجگاهی زیر آرواره‌ای، گوش درد، سینوس‌‌ها و در مواردی حتی مشکلات قلبی هستند. باکتری‌های داخل دهان هم می‌توانند باعث بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان شوند. هر دوی این عوامل هم خود باعث درد دندان می‌شوند. در اغلب موارد اما بیماری‌های لثه منجر به درد نمی‌شود.
به راحتی با نخ دندان کشیدن، مسواک زدن و استفاده از دهان شویه و همچنین معاینه شدن توسط دندانپزشک دوبار در سال می‌توان از گروه زیادی از مشکلات دندانی پیشگیری کرد. دندانپزشک از سیلانت و فلوراید استفاده می کند که به خصوص برای سلامت دندانی کودکان بسیار اهمیت دارد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله عفونت دندان چیست را بخوانید.
معرفی انواع درد دندان
- درد ضربانی در دندان یا ناحیه اطراف آن
- درد به شکل تیر کشیدن در زمان جویدن غذا یا مصرف نوشیدنی های سرد و گرم
- حساسیت دندان
- درد به صورت سوزش
- درد مداوم دندان
عوامل ایجاد درد دندان چیست؟
- آبسه دندان
- پوسیدگی دندان
- عفونت و التهاب لثه یا دندان
- شکستگی دندان
- ترک در ریشه
- درآمدن دندان عقل
- تحلیل لثه و تحلیل استخوان
- درد بلندی ترمیم
- دندان قروچه
- سینوزیت
علائم و نشانه‌های درد دندان چیست؟
درد فک و دندان معمولاً با هم احساس می‌شوند. این نوع درد ممکن است دردی شدید به همراه فشار باشد و یا اینکه با سرما و گرما تحریک شود. این درد ممکن است تا ۱۵ ثانیه بعد از برطرف شدن عامل تحریک کننده هم پابرجا باشد. هر چه مناطق ملتهب افزایش پیدا کند، درد شدیدتر می‌شود..البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله انواع پر کردن دندان را بخوانید.
این درد ممکن است به گونه، گوش و یا فک هم سرایت کند. دیگر نشانه‌ها و علائمی که به موجب آن هرچه سریع‌تر فرد باید اقدامات درمانی را انجام دهد، عبارتند از:
- درد هنگام جویدن
- حساسیت به سرما یا گرما
- خونریزی یا ترشح از اطراف دندان یا لثه
- ورم اطراف دندان و یا تورم فک
- جراحت و یا تروما در اطراف دندان
نشانه‌ها و علائم گاهی با پوسیدگی دندان، شکستگی دندان یا بیماری لثه همراه است. دندان درد باید از دیگر منابع درد در صورت تفکیک شود. سینوزیت، گوش درد و گلو درد و یا آسیب به مفصل زیر آرواره‌ای – گیجگاهی که فک را به استخوان جمجمه متصل می‌کند هم گاهی با دندان درد اشتباه گرفته می‌شود.
درد ناشی از اندام‌های عمقی‌تر یا درد ارجاعی هم ممکن است از طریق رشته‌های عصبی منتقل شده و در فک یا دندان احساس شود. برای پی بردن به منشأ درد و برطرف کردن آن باید با پزشک یا دندانپزشک صحبت کرد.
چه زمانی به خاطر درد دندان باید اقدامات درمانی انجام داد؟
در صورت دندان درد در شرایط زیر باید با پزشک و یا دندانپزشک تماس گرفت:
- دردی که با داروهای مسکن بدون نسخه برطرف نمی‌شود
- درد شدید دو یا سه روز بعد از کشیدن دندان که ناشی از بین رفتن لخته خون و در معرض قرار گرفتن استخوان است. در این شرایط باید لخته جدید ایجاد شده و استخوان را بپوشاند. به این عارضه سندروم حفره خشک (dry socket syndrome) یا (alveolar osteitis) گفته می‌شود. در صورت بروز این عارضه تا ۲۴ ساعت باید با پزشک ملاقات کرد.
- گاهی درد با تورم لثه و صورت و یا ترشح از اطراف دندان همراه است. از طرف دیگر تب یکی از نشانه های مهم عفونت در بیماری‌های دهان و دندان است. این نشانه‌ها مشخصاً علامت وجود عفونت در اطراف دندان، لثه و یا استخوان فک است. تب و ورم صورت هم نشانه‌ای از وجود آبسه دندانی است.
- اگر دندان بر اثر آسیب و ضربه شدید شکسته شده و یا از جای خود خارج شده باشد پزشک باید هر چه سریع‌تر آن را درمان کند. دندان متورم و از دست دادن دایمی دندان به عنوان وقایع اورژانسی شناخته می‌شوند.
از دست دادن دندان بر اثر آسیب شدید و تروما به نسبت از دست رفتن دندان شیری کودکان به گونه متفاوتی درمان می‌شود. اگر دندان دائمی کودک کنده شود هم باید به سرعت اقدامات درمانی انجام شود. دندان کنده شده را باید در شیر و یا حتی آب قرار داده و بعد به سرعت به مرکز درمانی مراجعه کرد.
- اگر دردی در گوشه‌ی فک وجود داشته باشد و با هر بار باز و بسته کردن فک احساس شود، نشان از آسیب دیدن و یا ملتهب شدن مفصل فک یا مفصل گیجگاهی زیر آرواره‌ای است. در این شرایط هم دندانپزشک اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
- گاهی هم دندان عقل باعث ایجاد درد می‌شود. دندان عقل در هنگام رویش می‌تواند منجر به التهاب در لثه‌ی اطراف تاج دندان شود. درد دندان عقل ممکن است به فک و یا گوش هم سرایت کند. گاهی هم دندان عقل ملتهب باعث تورم شده و در نتیجه فک به درستی بسته نخواهد شد. از طرفی دیگر گاهی درد گلو یا درد در سقف دهان ممکن است عمل بلع را دشوار کند.
هر گونه آسیب شدید قبلی، درد قفسه سینه و یا حتی بیماری‌های قلبی هم ممکن است باعث درد دندان شوند. در صورت داشتن این نوع علائم و نشانه‌ها باید هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کرد:
- تب بالا و لرز: این علائم نشانه‌ای از عفونت شدید و منتشر است که تا یک ماه نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارد.
- ضربات اخیر به سر و صورت: در صورت سر درد، سبکی سر، حالت تهوع، استفراغ و دیگر علایم بعد از ضربات شدید به سر و صورت، فرد علاوه بر مشکلات شدید و جدی دهان و دندان با آسیب‌های شدید دیگری هم رو به رو خواهد بود.
- دانه‌های پوستی روی پوست صورت به همراه دندان درد: این عارضه به کمک دارو بهبود پیدا می‌کند. پزشک داروی مناسب برای درمان این عارضه را تجویز می‌کند.
- درد فک به همراه درد قفسه سینه: با وجود اینکه درد فک در بیشتر موارد به دلیل وجود بیماری دهان و دندان ایجاد می‌شود، گاهی هم دردی ارجاعی ناشی از دیگر اندام‌ها است.
- افرادی با مشکلات قلبی، خصوصا کسانی که استنت جای‌گذاری کرده‌اند، افراد مبتلا به دیابت و افرادی که به تازگی جراحی قلب انجام داده‌اند، هم ممکن است درد فک را به عنوان نشانه‌ای از حمله قلبی تجربه کنند.
پس بنابراین اگر درد دندان یا فک با سبکی سر، تعریق و تنگی نفس همراه باشد، باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کرد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله مراحل پوسیدگی دندان را بخوانید.
- بلع دشوار، درد شدید و خونریزی از لثه: اگر فرد سابقه ضعف دستگاه ایمنی و دیابت داشته و یا استرویید مصرف کند، بیشتر از همه در معرض بروز عفونت قرار دارد. این عفونت ممکن است شدید بوده و توسط ارگانیسم‌های غیر معمول ایجاد شود. عفونت لثه و دندان در این دسته از افراد به درمان‌های جدی‌تر و تهاجمی‌تر نیاز خواهد داشت. در این شرایط آبسه برای مثال نیاز به تخلیه و یا مصرف آنتی بیوتیک‌های درون وریدی دارد.
درمان درد دندان در خانه چگونه است؟
کارهایی که می‌توان برای دندان‌درد انجام داد:
- داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تا حدود زیادی موثر هستند.
- از گیاهان دارویی موجود در خانه استفاده کنید
برخی از گیاهان خاصیت ضد درد و ضد باکتریایی دارند. برخی از گیاهان دارویی که به صورت موقت باعث بهبود درد می‌شوند، عبارتند از:
- میخک و روغن میخک
میخک و روغن آن دارای خاصیت ضد التهابی هستند. این گیاه حاوی ماده‌ای تحت عنوان اوژنول (eugenol) بوده و به همین دلیل زمانی که در محل مورد نظر قرار می‌گیرد، تا حدود زیادی از شدت التهاب و دندان‌درد کم می‌کند. چند تکه‌ی کوچک میخک را به صورت مستقیم روی دندان قرار داده و اجازه دهید که داخل دهان به آرامی نرم شود. بعد از مدت زمان کوتاهی میخک را از دهان خود خارج کنید، این مدت زمان نباید از ۲۰ دقیقه بیشتر شود. به عنوان جایگزین می‌توان از روغن میخک استفاده کرد و چند قطره از آن را روی محل درد ریخت. از طرفی دیگر گاز گرفتن پنبه آغشته به روغن میخک تا حدود زیادی شدت درد را کاهش خواهد داد. این ماده دارای مواد بیهوش کننده بوده و بنابراین تا حدود زیادی باعث بی حسی محل درد خواهد شد.
- پودر زردچوبه
زردچوبه ادویه‌ای حاوی مواد ضدعفونی کننده طبیعی و اجزایی با خاصیت ضد التهابی است. با اضافه کردن چند قطره آب به پودر زردچوبه یک خمیر درست کرده و آن را روی ناحیه‌‌ی دردناک دندان قرار دهید.
- نعناع
نعناع دارای خاصیت خنک کنندگی و بی حس کنندگی است. می‌توان از برگ نعناع و یا روغن آن برای کاستن از شدت درد استفاده کرد.
- بابونه
بابونه دارای خاصیت ضد التهابی بوده و به کاستن از شدت تورم کمک می‌کند. چای بابونه کیسه‌ای را برای چند دقیقه درون آب جوش بخیسانید و بعد از آن‌که چای کمی خنک شده و به دمای محیط رسید، دهان خود را با آن آبکشی کنید.
- قرقره کردن آب نمک: گرداندن آب نمک ولرم و گرم در دهان مانع از رشد باکتری‌ها درون دهان خواهد شد. همچنین قرقره کردن آب نمک هم تا حدود زیادی باعث التیام شدت درد خواهد شد. یک دوم قاشق چای خوری نمک را در یک پیمانه آب گرم مخلوط کرده و سپس دهان خود را با کمک این محلول بشویید. به عنوان جایگزین می‌توان از محلول رقیق شده‌ی هیدروژن پراکسید استفاده کرد.
- استفاده از کمپرس سرد: اگر متوجه تورم در صورت خود شده‌اید و یا اگر قصد دارید از شدت درد دندان خود کم کنید، میتوانید کمپرس سرد را روی یک طرف صورت خود قرار دهید. کمپرس سرد به کاهش تورم و بهبود التهاب کمک می‌کند. می‌توان چند یخ خورد شده را درون یک پارچه تمیز قرار داده و به این وسیله به راحتی کمپرس سرد در خانه تهیه کرد. برای چند دقیقه کمپرس را روی صورت خود قرار داده و این کار را به صورت دوره‌ای تکرار کنید.
کارهایی که نباید انجام داد:
- هرگز آسپرین را به صورت مستقیم روی دندان و یا لثه قرار ندهید
شاید توصیه‌ی بسیاری را شنیده‌اید که قرار دادن آسپرین به صورت مستقیم روی دندان و لثه باعث کاستن از شدت درد خواهد شد در حالی که این دارو باعث سوزش لثه و وارد شدن آسیبی جدی به بافت آن خواهد شد. جایگزین بی‌خطرتر برای این‌کار خوردن یک مسکن و یا کپسول به همراه یک لیوان آب است.
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی مصرف نکنید
در هنگام دندان درد نباید غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی مصرف کرد. چرا که این مواد تا حدود زیادی باعث شدت گرفتن درد خواهند شد. برای مثال از مصرف گوجه و پرتقال دست بکشید. نوشیدنی‌های انرژی زا ورزشی و نوشابه‌های گازدار هم ممکن است باعث بدتر شدن شدت درد دندان شوند.
مصرف نوشیدنی‌های اسیدی همچون آب پرتقال، آب گریپ‌فروت و آب گوجه را در هنگام درد دندان متوقف کنید.
- از خوردن و آشامیدن مواد غذایی خیلی گرم یا سرد پرهیز کنید
چرا که این مواد درد دندانی را بدتر می‌کنند.
برای درد فک
- استامینوفن می‌تواند برای کودکان و نوجوانان تجویز شود. توجه کنید که این داروها باید با تجویز پزشک باشند.
- اگر درد زمانی احساس می‌شود که فرد دهان خود را باز می‌کند، مفصل گیجگاهی زیر آرواره‌ای منشأ درد است.
خمیازه کشیدن یا یک گاز بزرگ از غذا می‌تواند به بدتر شدن درد منجر شود. پزشک و یا دندانپزشک با بررسی بهتر شرایط علت درد را مشخص خواهند کرد.
بررسی درمان‌های پزشکی برای درد دندان
در بیشتر موارد درد فک و دندان توسط دندانپزشک درمان می‌شود. بعد از طی مراحل درمان هم برای بررسی‌های بیشتر بیمار به نزد دندانپزشک فرستاده می‌شود. در بسیاری از موارد پزشک برای کنترل درد، به اطراف دندان مادهی خاصی را تزریق می‌کند. اگر لثه یا صورت متورم باشد و یا فرد تب داشته باشد، آنتی بیوتیک هم تجویز می‌شود.
در مطب دندان پزشک، دندان پر شده و سایر اقدامات درمانی انجام می‌شود. اگر دندان شیری کودکان مشکل داشته باشد، در بسیاری از موارد دندان کشیده می‌شود. در مورد دندان‌های دائمی اگر مشکل شدید باشد، درمان ریشه انجام شده و در طی آن اعصاب و رگ‌های خونی تمیز شده و ریشه‌ی دندان توسط مواد خاصی بسته می‌شود. بعد از عصب کشی معمولاً روکش دندانی جدیدی روی دندان گذاشته می‌شود.
در صورتی که بیمار تب داشته باشد و یا فک متورم شده باشد، آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. این روش درمانی زمانی اجرا می‌شود که لازم است درد و عفونت فوراً برطرف شده و فرایند اصلاح مشکل دندانی هفته‌ها تا ماه‌ها بعد انجام شود. فرد بعد از طی فرایند ریکاوری بدون مشکل می‌تواند به سر کار یا مدرسه بازگردد. انجام درمان‌های تکمیلی توسط دندانپزشک و یا جراح فک و صورت به زمان دیگری موکول می‌شود. اگر عوامل دیگری موجب درد دندان و فک شده باشد، باید آن مشکل را برطرف کرد.
معرفی راههای پیشگیری از دندان درد
با انجام کارهای معمولی و ساده‌ی مراقبتی می‌توان از درد دندان پیشگیری کرد. برای موارد ضروری حتماً شماره تلفن دندانپزشک خود را یادداشت کنید.
- داشتن رژیم غذایی مناسب و سالم: باکتری‌ها برای رشد به شکر و نشاسته نیاز دارند و بعد از آن از این دو ماده برای پنهان شدن روی مینای دندان استفاده می‌کنند. به مواد غذایی که میخورید دقت کرده و اجازه ندهید تا مواد غذایی به دندان چسبیده و یا بین آن‌ها باقی بمانند. بعد از غذا خوردن حتماً دندان‌های خود را مسواک بزنید.
- دندان‌ها را به خوبی تمیز کرده و ذرات غذایی بین دندان‌ها را خارج کنید: بعد از غذا خوردن به دقت دندان‌ها و لثه‌ها را مسواک بزنید. از مسواک‌های نرم و خمیزدندان‌‌های حاوی فلوراید استفاده کنید. هر روز از نخ دندان استفاده کنید. اگر نخ دندان کشیدن به درستی انجام شود تا حدود زیادی ذرات غذایی گیر افتاده بین دندان‌ها را خارج خواهد کرد. روزانه دندان‌های خود را به کمک دهان شویه بشویید، دهان شویه‌های آنتی باکتریال باعث از بین رفتن باکتری‌ها خواهد شد که عامل اصلی پلاک‌های دندانی و بیماری‌های لثه است.
- جلوگیری از پوسیدگی دندان با کمک فلوراید: فلوراید از پوسیدگی دندان در کودکان جلوگیری می‌کند. فلوراید یک ماده طبیعی است و در بسیاری از منابع آبی و یا سبزیجات یافت می‌شود. اگر آب مصرفی فاقد فلوراید باشد، پزشک برای کودکان زیر ده سال مکمل‌های فلوراید و یا قرص فلوراید را تجویز می‌کند.
- تمیز نگه داشتن روکش‌های موقت و یا دندان‌های مصنوعی: حتی در صورت نداشتن تمام دندان‌های اصلی با انجام نکات پیشگیرانه می‌توان از بروز مشکلات جدید دندانی جلوگیری کرد.
- پوشیدن گارد دندانی و کلاه مخصوص در هنگام ورزش کردن از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری می‌کند.
- سیگار نکشیدن و استفاده نکردن از فراورده‌های تنباکو از بدتر شدن بسیاری از بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری می‌کند.
سخن پایانی
شما در این مقاله با علت های درد دندان آشنا شدید. همچنین از علام و نشانه های آن و راههای درمان آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
ما دو مرحله احتمالی پالپیت را تجربه می کنیم: برگشت پذیر و غیر قابل برگشت
اولین مورد شامل درد و حساسیت موقت ناشی از گرما، سرما و غذاهای شیرین است.
زمانی که پالپ هنوز زنده است و می توان عامل تحریک کننده را خارج کرد، دندانپزشکان به این حالت برگشت پذیر می گویند. به طور کلی درمان این نوع دندان درد شامل از بین بردن پوسیدگی ها و ترمیم دندان است، پالپ دوباره سالم می شود.
در حالت دوم علائم دندان همراه درد مداوم و درد خود به خود است. در این صورت درمان از طریق عصب کشی دندان بهترین روش درمانی است و در صورت لزوم ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد.
دندان درد نسبت را می توان با مصرف داروهای مسکن تسکین داد. با این حال، در صورت وجود عفونت، بازه زمان مصرف مسکن به طور فزاینده ای کاهش می یابد و مصرف آنتی بیوتیک نیز ضروری است. به طور معمول آنتی بیوتیکی که اغلب برای دندان درد توصیه می شود هنگامی که عفونت وجود دارد، آموکساسیلین است. و کلیندامایسین یا پانتومایسین در افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند، توصیه می شود.