تاج یا روکش دندان یک مفهوم جدید و روشی کاربردی در ترمیم دندان های آسیب دیده است. اگرچه روکش ها از زمان های بسیار قدیم نیز وجود داشته اند ولی امروزه با تنوع زیادی در خصوص آن ها روبرو هستیم. امروزه مردم در هر سنی که باشند می توانند به راحتی با انواع تاج دندان اقدام به ترمیم دندان پوسیده خود کنند. تا آخر عمر از وجود دندان خود بهره مند شوند. این مقاله درباره انواع تاج و روکش های دندانی است و اطلاعات کافی درباره 8 نوع روکش مختلف دندانپزشکی را در اختار شما قرار میدهد. اگر مایلید که دندان خود را با کمک این مواد روکش کنید حتما این مقاله را بخوانید.
فهرست مطالب
- روکش دندان چیست؟
- معرفی انواع روکش دندان
- بهترین نوع روکش دندان کدام است؟
- روکش دندان چه زمانی کاربرد دارد؟
- مراحل روکش کردن دندان چگونه است؟
- عوارض روکش دندان چیست؟
- مراقبت های روکش دندان چگونه است؟
- هزینه روکش دندان چقدر است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
روکش دندان چیست؟
در دنیای آرمانی، دندانها آسیبی نمیبینند و همیشه محکم و درخشان باقی میمانند؛ فرقی هم ندارد که چقدر شیرینی بخوریم، پستههای بسته را با دندان بشکنیم، نخ دندان نکشیم، مرتب مسواک نزنیم و …اما در دنیای واقعی، دندانها در معرض انواع آسیبها قرار دارند. صدماتی مانند پوسیدگی و شکستگی هم ممکن است به دلیل نگهداری نامناسب اتفاق بیفتند، یا صرفا به خاطر گذشت زمان. این آسیبها شکل، اندازه و سلامت دندان را تحت تاثیر قرار میدهند، اما روکش دندان (crown یا dental cap) شرایط را به حالت اول برمیگرداند.
روکش دندان که بعضا به آن قاب دندان هم میگویند، یک نوع پروتز دندانی است که جای تاج آسیبدیده دندان را میگیرد. روکشها روی دندان چسبانده میشوند، و قسمت قابل مشاهده آن را میپوشانند. میتوانید این روکشها را مانند کلاههایی محکمی برای دندانتان در نظر بگیرید، که ظاهر و استحکام آن را بازیابی میکند.
معرفی انواع روکش دندان
روکش های دندان از مواد مختلفی ساخته شده، و هریک در شرایط خاصی گزینه بهترین محسوب میشوند. انواع روکش دندان را در ادامه میبینید:
روکش دندان استیل
یکی از متداول ترین مواد بکار رفته در ساختار تاج ها و روکشهای دندانی (مخصوصا دندانپزشکی اطفال)، استیل ضد زنگ است. این روکش گزینه ای ایده آل برای دندانهای شیری کودکان است که نیاز به ترمیم دارد. اگر دندان کودک هنوز فرصتی برای کشیده نشدن داشته باشد از روکش استیل دندان کودکان برای ترمیم دندان استفاده میشود.
این تاج ها نقش موثری در هدایت رشد آتی دندان دائمی ایفا خواهد کرد. به لطف پیشرفت تکنولوژی های دندانزپشکی این روکشها به هیچ عنوان مانعی بر سر راه جویدن، مسواک زدن و یا استفاده از نخ دندان نیستند.
روکش دندان سفید ای اس
روکش ES نوعی تاج پیش ساخته یا آماده است که به صورت آناتومیک (نمای اکلوزال) از قبل کار شده است و نیازی به دستکاری یا اصلاحات بعد از نصب ندارد. این روکش بر روی دندان آسیب دیده قرار گرفته و نمای نسبتا طبیعی دارد. این تاج شبیه قالبی است که دندان را آسیب های خارجی و پوسیدگی مصون نگاه میدارد. ازتاج دندانی ای اس سفید معمولا برای کودکان نوپا استفاده می شود، که در سال های اولیه مراقبت از دندان خود قرار دارند و به تاج دندان یا روکش های ساده تری نیاز دارند.
روکش دندان سرامیکی
چروکش تمام سرامیکی از نوعی گل رس سفید و سخت به نام Kaolin ساخته میشود. آن را به یک انتخاب ایده آل برای یک تاج دندانی قوی و زیبا تبدیل می کند. این تاج دندان برای افرادی مناسب است که به جهت زیبایی اقدام به نصب روکش میکنند. تاج های سرامیکی رنگ طبیعی دارند و از همه مهمتر، رنگ سفید آن با بقیه دندان ها هماهنگ است.
این روکش ها در اصل فشرده شده هستند و در آن ها سرامیک به شکل و اندازه دندان در آمده است تا زیبایی طبیعی به نمای دندان و لبخند شما بدهند و مانند یک لایه ظریف و طبیعی دندان عمل میکنند. تاج های سرامیکی از هر نظر حداقل تهاجمی بوده و در صورتی که شما کاندید مناسبی برای آن باشید اولین گزینه برای روکش هستند.
ترکیب فلز و سرامیک
یکی از متداول ترین انواع روکش دندان آنهایی هستند که ترکیبی از فلز و سرامیک هستند. این مدل از رایجترین روش های ترمیم دندان های آسیب دیده به شمار میروند.
همانطور که از نام این محصول پیداست، آن ها تاج های فلزی هستند که با تاج سرامیکی پوشیده شده اند تا استحکام و زیبایی شناسی همزمان به دندان بدهند. این تاج ها مخصوصا برای ترمیم دندان در افرادی که دندان قروچه داشته و با تحلیل مینای دندان مواجهند استفاده میشوند.
روکش دندان طلایی
یکی از کلاسیک ترین انواع روکش دندان روکش آلیاژ طلا است. طلا به عنوان یک فلز نجیب، در برابر عناصری مانند آب یا اکسیژن بسیار مقاوم است. این نکته مثبت طلا باعث می شود تا آنها به شکل تاج نیز در دندانپزشکی مورد استفاده قرار بگیرند. طلا از مقاومت کششی بالایی برخوردار است و می تواند زیبایی و استحکام به دندان شما ببخشد. گرچه روکش طلا از نظر کاربردی بسیار بادوام است اما ممکن است شکسته شود. این اتفاق بیشتر زمانی رخ میدهند که دندان پوسیده شده باشد. هزینه تاج دندان با طلا واقعا زیاد است بنابراین هر کسی تن به استفاده از این تاج ها نمیدهد.
روکش دندان فلزی
به جز طلا، روکش ها را میتوان از جنس فلزاتی مانند نقره، پالادیوم، تیتانیوم، کروم، نیکل، برلیوم و … ساخت. این عناصر بسیار بادوام بوده و مقاومت بالایی در برابر سایش و ضربه دارند.
در حقیقت، این تاج های دندانی همچنین می توانند تحت فشار زیادی قرار گرفته و هیچ آسیبی نبینند. اگر دوست دارید که بدون دغدغه صاحب یک روکش دندان فلزی شوید روی روکش هایی از جنس این فلزات حساب کنید.
روکش زیرکونیا
تاج یا روکش زیرکونیا مانند روکش پرسلینی است اما تفاوت های جزئی با هم دارند. زیرکونیا ماهیتی زیست تخریب پذیر و نمایی بسیار زیبا دارد.این روکش ها در سایه های مختلفی ساخته میشوند و برای هر کسی قابلیت شخصی سازی دارند. زیرکونیا دارای قدرت، دوام و زیبایی بسیار زیادی است از این رو در میان مراجعان و بیمارام بسیار پرطرفدار هستند.
روکش تمام رزین
هزینه روکش رزینی کامل به نسبت سایر انواع تاج دندان کمتر است. با این حال میزان ماندگاری آن نسبتا کمتر است. تاج رزینی دندان مستعد ساییدگی و شکستگی است و هر کسی نباید از آن ها استفاده کند مگر اینکه به درستی از آن مراقبت کند.
بهترین نوع روکش دندان کدام است؟
بهترین نوع روکشها، روکشهای تمام فلزی با فلزات قیمتی و به عبارتی روکشهای تمام طلا میباشند که زیبایی را تامین نمیکنند. بعد از آنها روکش دندان زیرکونیا در سطح بسیار بالایی از کیفیت میباشد.
روکش دندان عصب کشی شده
زمانی دندان شما نیاز به روکش دارد که تاج دندان، به شدت آسیب دیده و با ترمیمهای معمول قابل پر شدن نیست، یکی از مواردی که این موضوع را باعث میشود، بعد از عصب کشی ( درمان ریشه ) است. چرا که دندانی که نیاز به روت کانال دارد ، نه تنها به علت پوسیدگی بخش وسیعی از تاج خود را از دست داده بلکه بعد از درمان ریشه نیز خشک و شکننده میشود و چه بسا اگر ترکی در تاج دندان باشد، دندان خرد شده و از بین می رود. روکش با محافظت دور تا دور دندان آن در برابر نیروهای افقی و عمودی مستحکم ساخته و مانع از شکنندگی آن میشود.
روکش دندان برای زیبایی
یکی از موارد کاربرد روکش ، روکش دندان عصب کشی شده است که در بالا به آن اشاره کردیم. از موارد دیگر کاربرد روکش دندان میتوان به استفاده از آن برای زیبایی اشاره کرد. البته در این روش از انواع خاص پروتزهای ثابت دندان برای اصلاح بد رنگی های دندانی استفاده میشود.
البته در مواردی که تاج دندان آسیب دیده و سمپتومها وعلایم ترک در دندان دیده شود نیز از روکش استفاده میشود. شایان ذکر است که شایعترین علامت این نوع آسیب به تاج دندان، درد دندان در حین جویدن است. و دندانپزشک معمولا از طریق دق کردن دندان در جهات مختلف به آن پی میبرد.
روکش دندان چه زمانی کاربرد دارد؟
برای بزرگسالان، انواع روکش های دندان در شرایط زیر قابل استفاده هستند:
- برای محافظت از یک دندان ضعیف (مثلا دندانی که پوسیده است) در برابر شکستن یا محکم نگه داشتن بخشهای مختلف یک دندان ترکخورده کنار یکدیگر.
- برای پوشاندن و حمایت از یک دندان با پرکردگی بزرگ زمانی که بخش وسیعی از دندان تخریب شده است.
- برای محافظت از دندانهایی که تحت درمان کانال ریشه قرار گرفتهاند (روکش دندان عصب کشی شده).
- برای ترمیم هنگام شکستن دندان یا دندانی که به شدت فرسوده شده است.
- برای پوشاندن دندانهای بدشکل یا دندانهایی با تغییر رنگ شدید.
- برای اهداف زیبایی مانند اصلاح طرح لبخند.
- برای نگه داشتن بریج دندان در جای خود.
- برای پوشاندن ایمپلنت دندان.
روکش دندان برای غیر بزرگسالان هم به کار میرود. قاب دندان برای کودکان و روی دندانهای اولیه (شیری) در حالتهای زیر کاربرد دارد:
- برای حفاظت از دندانهایی که در معرض خطر پوسیدگی هستند، به خصوص زمانی که کودک در رعایت بهداشت روزانه دهان و دندان مشکل دارد.
- برای حفاظت از دندانی که آنقدر پوسیده است که نمیتواند پرکردگی را نگه دارد.
- برای کاهش دفعات تزریق بیحسی (یا بعضا بیهوشی عمومی) برای کودکانی که قادر به همکاری با متخصص یا رعایت مراقبتهای دندانی نیستند.
مراحل روکش کردن دندان چگونه است؟
روکش کردن دندان معمولاً طی دو جلسه انجام میشود. در جلسه اول دندان آماده سازی میشود، از دندان آماده شده قالبی گرفته میشود و سپس روکش موقتی بر روی دندان نصب میگردد. مدت زمان لازم برای انجام این کارها 30 دقیقه تا یک ساعت تخمین زده میشود. در فاصله زمانی بین دو جلسه، در لابراتوار دندانپزشکی روکش ساخته میشود. معمولاً برای این کار دو هفته زمان لازم است.
هنگامی که بیمار برای جلسه دوم مراجعه میکند، دندانپزشک روکش نهایی راه بر روی دندان متصل میکند. معمولاً این کار حدود 20 دقیقه طول میکشد. روکش دندان فوری یا یک جلسهای: گاهی اوقات نیز میتوان روکش دندان را با تجهیزات خاصی ظرف یک جلسه آماده و نصب کرد.
عوارض روکش دندان چیست؟
روکش های سرامیکی هیچ آسیبی به دندان هایتان نمی زنند! در واقع انواع روکش دندان ساخته شده است تا جای دندان های طبیعی را بگیرد و ظاهر آن ها را زیبا کند. برای اینکه مطمئن شوید روکش هیچ صدمهای به دندان نمی رساند، اول باید با طرز کار آن آشنا شوید. وقتی برای نصب روکش به دندانپزشک مراجعه می کنید، او روکشی مخصوص شما طراحی می کند که با لبخندتان سازگار باشد.
فرقی نمی کند که بخواهید همه دندان هایتان را روکش کنید یا فقط یکی از آن ها را؛ درهر صورت روکش را مناسب با شکل و خصوصیات دندان خودتان می سازند. وقتی می خواهیم روکش را روی دندانتان نصب کنیم، آن را با کامپوزیت صمغ روی دندان می چسبانیم که این مواد با استفاده از نور خاصی خشک می شوند. بعد از اینکه مواد را روی دندانتان چسباندیم، آن ها را شکل می دهیم و درآخر پولیش می کنیم.
حال که می دانید روکشها چطور کار می کنند، بگذارید تاثیری که روی دندان می گذارند را برایتان توضیح دهم. اول از همه، مواد کامپوزیتی که به عنوان چسب از آن استفاده می کنیم، به هیچ عنوان برای دندان مضر نیستند. بنابراین با چسباندن روکش سطح دندان زیرین آن آسیب نمی بیند. دوم اینکه روکشها از مواد تشکیلدهنده مینا ساخته نشدهاند و این مسئله مزیت هایی برای شما دارد.
اصلی ترین فایده آن، این است که روکشها مثل مینا رنگشان عوض نمی شود و لکه نمی گیرند. می توانید تا دلتان می خواهد قهوه و نوشیدنی های تیرهرنگ بخورید؛ امکان ندارد روکشها از آن ها رنگ بگیرند! سوم اینکه روکشها بسیار محکم هستند و نسبت به دندان های طبیعی در برابر آسیب مقاومت بیشتری دارند. همه این نکات را گفتیم تا ثابت کنیم روکشها نه تنها برای دندان مضر نیستند، بلکه به استحکام و پایداری آن کمک می کنند.
مراقبت های روکش دندان چگونه است؟
موارد مراقبتی درباره روکش دندان به مراقبت های قبل و مراقبت های بعد از روکش دندان تقسیم می شود.
اقدامات قبل از روکش دندان:
- دندان ها و لثه هایتان باید سالم باشند. به همین خاطر قبل از روکش پزشک دندان های پوسیده را درست کرده و درصورت مشاهده بیماری، آن را درمان می کند.
- برای کسانی که شب ها دندانقروچه می کنند، روکش انتخاب خوبی نیست زیرا در این صورت روکش ممکن است خرد شود یا بشکند. اگر عادت دارید شب ها دندان هایتان را به هم فشار دهید، پزشک کعمولا استفاده از «محافظ دندان» را به شما پیشنهاد می کند.
- وقتی پزشک لایه نازکی از مینای دندان ها را می تراشد، دیگر نمی توانید آن را به حالت اولیه بازگردانید یا از انجام فرایند صرفنظر کنید.
- با گذشت زمان، امکان دارد رفته رفته روکشها از دندان جدا یا کمی شل شوند. در این صورت وقت آن رسیده که روکشهای جدید کار بگذارید و باید به دندانپزشکی مراجعه کنید.
- درست مانند همه فرایندهای درمانی، قبل از نصب روکش هم باید درمورد انتظاراتتان با دندانپزشک صحبت کنید. برای اینکه دندان و لثه های سالمی داشته باشید، بهتر است مرتب برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید.
مراقبت های بعد از روکش دندان:
- درصورتی که وینرها تحت فشار قرار بگیرند امکان شکسته شدنشان وجود دارد. بنابراین سعی کنید از جویدن ناخن و گاز زدن اشیاء سفت مانند یخ و ته مداد خودداری کنید.
- چند روزی طول می کشد تا به روکشها عادت کنید. با این حال، اگر در جویدن و گاز زدن غذا مشکل داشتید حتما با پزشک خود درمیان بگذارید تا آن را برایتان درست کند.
- هر روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا دندان و لثه هایتان سالم بمانند. بعد از نصب روکش هم امکان پوسیدگی دندان در زیر یا گوشه های روکش وجود دارد. برای اینکه بتوانید از این اتفاق جلوگیری کنید، برای شستشوی دهان محصولاتی بخرید که نشان تایید انجمن دندانپزشکی روی آن حک شده باشد. این مهر، نشان می دهد که محصول از استانداردهای انجمن دندانپزشکی پیروی می کند و بیخطر و موثر است.
هزینه روکش دندان چقدر است؟
در وهله اول، هزینه روکش دندان به جنس آن بستگی دارد. هرچند که کلینیک مدنظر شما نیز روی هزینه نهایی تاثیر خواهد گذاشت. چرا که کیفیت موادی که هر کلینیک استفاده میکند، و البته تجربه متخصصان فعال در هر مرکز متفاوت خواهد بود.
بین تمام روکشهایی که معرفی کردیم، روکش زیرکونیا بیشترین هزینه را در قیمت روکش دندان ۱۴۰1 (برای هر دندان) دارد که حدود 3.5 میلیون تومان است. پس از آن روکشهای تمام سرامیک با هزینهای حول و حوش 3 میلیون تومان گرانترین نوع روکش هستند. هزینه روکش دندان فلز-سرامیک اما اقتصادیتر. و حدود 3.5 تا 4.5 میلیون تومان است. قیمت روکشهای استیل هم حدودا 1 میلیون تومان است. قیمت روکشهای موقتی هم حدود 50 هزار تومان و بیشتر است.توجه داشته باشید که هزینه چسباندن روکش (که ممکن است شامل برداشتن روکش قبلی هم بشود) به هزینه روکش دندان اضافه میشود یا از قبل در نظر گرفته شده است.
سخن پایانی
شما در این مقاله با روکش دندان آشنا شدید.همچنین از انواع آن و مراحل انجام روکش دندان آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
بله.در واقع روکش دندان ( dental crowns ) در مواقعی استفاده میشود که استحکام دندان با یک پر کردگی ساده تامین نمیشود.روکش با پوشش کامل تاج دندان، در واقع از تاج دندان در مقابل شکستن تحت فشارهای ناشی از جویدن و … محافظت میکند. به این ترتیب نه تنها روکش دندان حفاظت بالایی را برای دندان فراهم می کند بلکه عملکرد دندان را نیز بهبود بخشیده و زیبایی قابل قبولی را به بیمار هدیه میکند.
اصولا در یک حالت آرمانی دندانهای هر فرد تا پایان عمر او باید به او خدمت کند، اما متاسفانه عواملی از قبیل پوسیدگی ، شکستن دندان، بیماریهای لثه و ….باعث میشود ما دندانهای سالم اولیه خود را از دست بدهیم.
در مورد روکش (پروتز ثابت دندانی ) هم وضع بر همین منوال است. قاعدتا اگر بعد از گذاشتن روکش شما بهداشت دهانی خوبی داشته باشید ، در عین حال مراجعه منظم به دندانپزشکتان جهت بررسی شرایط روکش را در برنامه خود قرار دهید، مسلما عمر روکش شما بیشتر میشود . و در صورت نیاز( موارد ذکر شده در بالا جهت تعویض روکش )، دندانپزشک به شما توصیه میکند که روکش دندان خود را عوض کنید.