پسوریازیس یکی از بیماریهای شایع پوستی است که نه تنها شکل ظاهری پوست را دگرگون می کند، بلکه می تواند اعتماد به نفس و سطح زندگی افراد را هم تحت تاثیر قرار دهد. بسیاری از مردم، بدون اینکه از طبیعت این بیماری و چگونگی مدیریت آن آگاه باشند، با نگرانیها و پرسشهای بیپاسخ دست و پنجه نرم می کنند. شاید شما هم وقتی نام پسوریازیس را می شنوید، به فکر لکه های قرمز و پوسته پوسته روی پوست بیفتید، اما حقیقت این است که پسوریازیس چیزی فراتر از یک مسئله ساده پوستی است.
این بیماری پیوند نزدیکی با سیستم ایمنی بدن دارد و عوامل گوناگونی مانند ژنتیک، استرس یا حتی یک زخم جزئی روی پوست می توانند آن را فعال کنند. دانستن درباره دلایل، نشانه ها و راههای درمان پسوریازیس به شما یاری می رساند تا کنترل بیشتری بر بیماری داشته باشید و با گزینش شیوه زندگی مناسب، زندگی بهتری برای خود بسازید. در این نوشته، به زبانی آسان و قابل درک، اطلاعات کامل و تازه ای درباره پسوریازیس را مرور می کنیم تا با دیدی گسترده تر و آرامشی بیشتر، با این بیماری روبرو شوید.
خلاصه نکات کلیدی
- پسوریازیس باعث می شود سلول های پوست خیلی سریع رشد کنند و به شکل لکه های ضخیم و پوسته دار روی پوست ظاهر شوند.
- این بیماری نتیجه ترکیب ژنتیک و عواملی مانند استرس، عفونت یا آسیب به پوست است که می توانند آن را شعله ور کنند.
- درمان قطعی ندارد، اما داروها، نوردرمانی و اصلاح سبک زندگی به کاهش علائم کمک می کنند.
معرفی بیماری پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری مزمن خودایمنی است که عمدتا پوست را درگیر می کند. در شرایط عادی سلول های پوست حدود یک ماه طول می کشد تا تشکیل شوند و به سطح پوست برسند، ولی در افراد مبتلا به پسوریازیس این روند طی چند روز اتفاق می افتد که باعث تجمع، بهم ریختگی و ضخیم شدن پوست می شود. این بخش های ضخیم و پوسته دار را پلاک می نامند و بیشتر در آرنج، زانو، پوست سر و پایین کمر ظاهر می شوند.
نکته مهم این است که پسوریازیس واگیردار نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
علت های بروز پسوریازیس
علت دقیق فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی و بروز پسوریازیس هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل زیر نقش مهمی دارند:
- ژنتیک: اگر یکی از اعضای خانواده به پسوریازیس مبتلا باشد احتمال ابتلا در سایر افراد خانواده بیشتر است.
- سیستم ایمنی: پسوریازیس یک بیماری خودایمنی به شمار می رود و طی آن، بدن به اشتباه به سلول های سالم پوست حمله می کند.
- عوامل تحریک کننده: حتی اگر زمینه ژنتیکی داشته باشید، ممکن است پسوریازیس تنها پس از مواجهه با یک عامل محرک شروع شود. این عوامل شامل استرس، عفونت (مانند گلودرد چرکی)، آسیب های پوستی (بریدگی، سوختگی، گزش حشرات)، مصرف بعضی داروها، آب و هوای سرد یا خشک و مصرف زیاد الکل و دخانیات است.
انواع پسوریازیس
پسوریازیس انواع مختلفی دارد که رایج ترین آنها عبارتند از:
- پسوریازیس پلاکی: شایعترین نوع آن است که به شکل لکه های قرمز برجسته با پوسته های نقره ای-سفید دیده می شود.
- پسوریازیس قطره ای: معمولا بعد از عفونت، به ویژه در کودکان و نوجوانان، به صورت لکه های کوچک و قطره مانند ظاهر می شود.
- پسوریازیس معکوس: چین های پوستی مثل زیر بغل، زیر سینه ها یا اطراف کشاله ران را با لکه های براق و قرمز درگیر می کند اما پوسته ریزی ندارد.
- پسوریازیس چرکی: خطرناک تر و دردناک تر بوده و با جوش های پر از چرک روی پوست مشخص می شود.
- پسوریازیس اریترودرمیک: نوعی شدید و نادر که با قرمزی پوسته گسترده و ریزش پوست همراه است و نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.
علائم پسوریازیس
علائم بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است، ولی معمولا شامل موارد زیر است:
- لکه های قرمز و ملتهب روی پوست
- پوسته های ضخیم و سفید نقره ای
- خشکی و ترک پوست که گاهی خونریزی می کند
- خارش، سوزش و حس ناراحتی
- ضخیم شدن یا فرورفتگی ناخن ها
- درد و سفتی مفاصل (در آرتریت پسوریازیس که تا سی درصد بیماران را گرفتار می کند)
علائم ممکن است به صورت دوره ای شعله ور یا آرام شود.
درمان و مدیریت پسوریازیس
در حال حاضر درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما گزینه های مؤثری برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی مطرح است. یافتن درمان مناسب نیازمند صبر و بررسی های گوناگون توسط پزشک است. روش های درمانی اصلی شامل موارد زیر است:
الف) درمان های موضعی (کرم و پماد)
مناسب موارد خفیف تا متوسط و شامل:
- کورتیکواستروئیدها (ضد التهاب)
- آنالوگ های ویتامین D (مثل کالسیپوتریول)
- تار زغال سنگ
- اسید سالیسیلیک
ب) نوردرمانی
قرارگیری پوست تحت تابش کنترل شده نور فرابنفش تحت نظر پزشک. نور UVB در کاهش التهاب و کنترل رشد سلول ها موثر است.
ج) درمان های سیستمیک (خوراکی یا تزریقی)
برای پسوریازیس متوسط تا شدید کاربرد دارد و سراسر بدن را تحت تاثیر قرار می دهد:
- متوترکسات
- سیکلوسپورین
- آسیترتین
- داروهای بیولوژیک هدفمند مانند آدالیمومب، اتانرسپت یا سکوکینوماب
معمولا داروهای بیولوژیک برای مواردی تجویز می شوند که درمان های دیگر کافی نبوده یا عوارض ایجاد کنند.
اصلاح سبک زندگی و مراقبت های خانگی در کنترل پسوریازیس
علاوه بر دارو، تغییرات سبک زندگی می تواند به کاهش شدت حملات کمک کند:
- مرطوب کردن روزانه پوست برای جلوگیری از خشکی و ترک خوردن
- کنترل استرس با مراقبه، ورزش و روش های آرامش بخش
- پرهیز از آسیب به پوست (بریدگی، آفتاب سوختگی و غیره)
- ترک دخانیات و محدود کردن مصرف الکل
- تغذیه متعادل با استفاده از مواد ضدالتهاب مثل میوه، سبزیجات و اسیدهای چرب امگا 3
- استفاده از شوینده های ملایم و آب ولرم هنگام استحمام و مرطوب کردن پوست بعد از حمام
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در موارد زیر حتما به متخصص پوست یا پزشک مراجعه کنید:
- مشاهده لکه های قرمز و پوسته دار بلندمدت روی پوست
- وخامت یا گسترش علائم به طور ناگهانی
- احساس درد یا خشکی در مفاصل
تشخیص قطعی و برنامه درمانی باید توسط متخصص پوست انجام شود.
جمع بندی
پسوریازیس یک بیماری مزمن و خودایمنی است که به دلیل رشد بیش از حد و سریع سلول های پوست، باعث ایجاد لکه های ضخیم و فلس دار روی بخش های مختلف بدن می شود. این بیماری واگیردار نیست و عوامل ژنتیکی و محیطی مانند استرس، عفونت یا آسیب پوستی می توانند در ایجاد یا تشدید آن نقش داشته باشند. هرچند هنوز درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما با کمک داروهای موضعی، درمان نوری، داروهای سیستمیک و تغییرات سبک زندگی می توان علائم بیماری را تا حد زیادی کنترل و کیفیت زندگی را بهتر کرد. مدیریت استرس، مراقبت از پوست و پیگیری مناسب پزشکی، کمک قابل توجهی به کنترل این بیماری می کند.
سوالات متداول
۱. آیا پسوریازیس واگیردار است؟
خیر، پسوریازیس هیچگاه قابل انتقال به افراد دیگر نیست و کاملاً غیرواگیردار است.
۲. آیا پسوریازیس درمان دائمی دارد؟
فعلاً درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما روش های درمانی مختلف می توانند علائم بیماری را کاهش دهند و باعث شوند افراد زندگی راحت تری داشته باشند.
۳. چه عواملی باعث تشدید یا عود پسوریازیس می شوند؟
استرس، عفونت ها (مانند گلودرد استرپتوکوکی)، آسیب های پوستی، مصرف برخی داروها، آب و هوای سرد یا خشک و مصرف سیگار و الکل، از مهم ترین عواملی هستند که می توانند باعث شعله ور شدن یا تشدید پسوریازیس شوند.
منبع: HealthDay – Psoriasis 101
اطلاعات ارائه شده فقط جنبه آموزشی دارد و جایگزین توصیه پزشکی حرفه ای نیست. در صورت بروز علائم یا سوالات بیشتر حتما با پزشک خود مشورت کنید.
