سرطان ریه به ویژه نوع غیر کوچک سلولی (NSCLC) همچنان یکی از کشنده‌ترین سرطان‌ها در دنیا به شمار می‌رود. بسیاری از بیماران در مراحل اولیه یا میانی بیماری، پس از عمل جراحی ممکن است با بازگشت سرطان یا متاستاز روبه‌رو شوند. در سال‌های اخیر درمان‌های ایمنی‌درمانی (Immunotherapy) امید جدیدی برای افزایش بقای بیماران ایجاد کرده‌اند. مطالعه‌ای جدید که در مجله معتبر New England Journal of Medicine (NEJM) منتشر شده، نشان می‌دهد استفاده از نیولوماب (Nivolumab) به همراه شیمی‌درمانی پیش از جراحی می‌تواند به طور معناداری طول عمر کلی بیماران را افزایش دهد.
این یافته‌ها حاصل آزمایش بالینی فاز 3 CheckMate 816 است که طی آن بیماران مبتلا به NSCLC در مرحله قابل جراحی، پیش از عمل جراحی تحت درمان ترکیبی قرار گرفتند. نتایج شگفت‌انگیز این مطالعه می‌تواند استانداردهای درمان این سرطان را تغییر دهد.
منبع: NEJM
فهرست مطالب
- آشنایی با نیولوماب و مکانیزم اثر آن
- جزئیات مطالعه بالینی NEJM
- نتایج کلیدی و اثر درمان بر بقا
- مزایا و عوارض احتمالی درمان ترکیبی
- مقایسه نیولوماب+شیمی‌درمانی با درمان استاندارد
- نتیجه‌گیری
- سوالات متداول
آشنایی با نیولوماب و مکانیزم اثر آن
نیولوماب (Nivolumab) چیست؟
نیولوماب یک داروی جدید از خانواده ایمنی‌درمانی‌ها است که به بدن کمک می‌کند تا خودش با سرطان مبارزه کند. در حالت عادی، سلول‌های سرطانی می‌توانند با استفاده از یک «ترمز» روی سیستم ایمنی بدن، جلوی حمله گلبول‌های سفید را بگیرند. این ترمز، مسیر PD-1 نام دارد.
نیولوماب مانند یک کلید بازکننده ترمز ایمنی عمل می‌کند؛ یعنی مانع کار کردن این مسیر می‌شود تا سیستم ایمنی دوباره فعال شود و سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند.
به زبان ساده، می‌توان گفت نیولوماب نیروی دفاعی بدن را بیدار می‌کند تا با سرطان مقابله کند.
این دارو ابتدا برای درمان سرطان‌های پیشرفته مثل ملانوم یا سرطان کلیه استفاده شد، ولی حالا شواهد علمی نشان می‌دهد که اگر قبل از جراحی سرطان ریه به همراه شیمی‌درمانی داده شود، می‌تواند شانس موفقیت عمل و طول عمر بیمار را افزایش دهد.
نیولوماب یک آنتی‌بادی مونوکلونال ضد PD-1 است که سیستم ایمنی بدن را برای شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی فعال می‌کند. این دارو با مهار مسیر PD-1/PD-L1، از خاموش شدن پاسخ ایمنی توسط سلول‌های توموری جلوگیری می‌کند. استفاده از این دارو پیش از جراحی؛ علاوه بر کوچک کردن تومور، می‌تواند سلول‌های میکروسکوپی منتشر شده را نیز از بین ببرد.
جزئیات مطالعه بالینی NEJM
در مطالعه CheckMate 816، بیش از 350 بیمار مبتلا به NSCLC مرحله IIA تا IIIB که قابلیت جراحی داشتند، وارد تحقیق شدند.
بیماران به دو گروه تقسیم شدند:
| گروه درمانی | ترکیب دارویی | دوره درمان قبل از جراحی |
|---|---|---|
| گروه مداخله | نیولوماب + شیمی‌درمانی (3 دوره) | حدود 6 تا 9 هفته |
| گروه کنترل | شیمی‌درمانی با دوز استاندارد | حدود 6 تا 9 هفته |
پس از پایان درمان نئوادجوانت، بیمارانی که واجد شرایط بودند تحت عمل جراحی برداشت تومور قرار گرفتند و نتایج طولانی‌مدت پیگیری شد.
نتایج کلیدی و اثر درمان بر بقا
- بقای کلی (OS) در گروه نیولوماب+شیمی‌درمانی به طور معناداری بیشتر از گروه شیمی‌درمانی تنها بود.
- مدت بقای بدون بیماری (EFS) نیز افزایش قابل توجهی داشت.
- پاسخ پاتولوژیک کامل (pCR) در گروه مداخله بیش از 24% بود در حالی که در گروه کنترل زیر 5% گزارش شد.
این نتایج نشان می‌دهد افزودن نیولوماب به درمان پیش‌جراحی می‌تواند نه تنها اندازه تومور را کاهش دهد، بلکه احتمال درمان کامل و طول عمر را افزایش دهد.
مزایا و عوارض احتمالی درمان ترکیبی
مزایا
- افزایش نرخ برداشتن کامل تومور بدون باقی‌مانده سلولی
- کاهش خطر عود سرطان پس از جراحی
- اثربخشی حتی در بیماران با تومورهای پیشرفته‌تر
عوارض جانبی شایع
- خستگی
- واکنش‌های پوستی
- اسهال یا کولیت ناشی از ایمنی‌درمانی
- تغییرات عملکرد تیروئید
بیشتر این عوارض با مدیریت صحیح قابل کنترل هستند و شدت بالایی ندارند.
مقایسه نیولوماب + شیمی‌درمانی با درمان استاندارد
| شاخص | درمان استاندارد (شیمی درمانی تنها) | درمان ترکیبی نیولوماب+شیمی‌درمانی |
|---|---|---|
| پاسخ پاتولوژیک کامل (pCR) | ~5% | ~24% |
| بقای کلی 3 ساله | 49% | 66% |
| نرخ عود سرطان | بالاتر | کمتر |
نتیجه گیری
مطالعه منتشر شده در NEJM ثابت می‌کند که ترکیب نیولوماب با شیمی‌درمانی پیش از جراحی، یک تغییر مهم در رویکرد درمان NSCLC قابل جراحی است. این استراتژی نه تنها بقای کلی بیماران را افزایش می‌دهد، بلکه احتمال عود بیماری را نیز کاهش می‌دهد. انتظار می‌رود در آینده نزدیک این روش به عنوان پروتکل استاندارد در بسیاری از مراکز درمان سرطان پذیرفته شود.
سوالات متداول
1. آیا نیولوماب برای تمام بیماران سرطان ریه مفید است؟
خیر، مناسب‌ترین گروه بیماران مبتلا به NSCLC مرحله قابل جراحی و بدون متاستاز دوردست هستند. آزمایش‌های تشخیصی و نظر پزشک تعیین کننده است.
2. آیا این روش در ایران در دسترس است؟
نیولوماب در برخی مراکز فوق‌تخصصی انکولوژی ایران موجود است اما پوشش بیمه‌ای آن ممکن است محدود باشد.
3. مهم‌ترین عارضه نیولوماب چیست؟
عوارض مربوط به تحریک سیستم ایمنی مثل التهاب روده یا اختلالات تیروئید از مهم‌ترین موارد هستند که نیاز به پایش دقیق دارند.
