ادینوفاژی(Odynophagia) اصطلاح پزشکی برای بلع دردناک است. درد ممکن است در گلو، دهان یا مری به وجود بیاید و علل آن نیز مختلف است. بلع دردناک به مرور موجب آسیب‌دیدگی گلو، کاهش ناخواسته‌ی وزن و سایر عوارض میشود. البته بلع دردناک می‌تواند با علائم دیگری نظیر احساس سوزش در سردل، آبریزش دهان، احساس خفگی گرفتگی صدا و… نیز همراه باشد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم گلودرد و بلع دردناک رابطه مستقیمی با هم داشته و این بیماری اکثرا در ناحیه گلو خود را نشان می‌دهد. در این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی درباره آن بدست آورید.
فهرست مطالب
- اودینوفاژی یا ادینوفاژی چیست؟
- تفاوت ادینوفاژی با دیسفاژی چیست؟
- دلایل ابتلا به اختلال ادینوفاژی چیست؟
- نشانه‌های ادینوفاژی چیست؟
- علل احساس درد در گلو هنگام قورت دادن آب دهان چیست؟
- درمان سخت قورت دادن آب دهان چیست؟
- روشهای تشخیص ادینوفاژی چگونه است؟
- بررسی انواع روشهای درمان ادینوفاژی
- سخن پایانی و سوالات متداول
اودینوفاژی یا ادینوفاژی چیست؟
اودینوفاژی که به آن ادینوفاژی نیز گفته می شود، اصطلاح پزشکی بلع دردناک است. این درد در دهان، گلو یا مری احساس می شود. شاید هنگام نوشیدن یا خوردن غذا مشکل بلع را تجربه کنید. گاهی مشکلات بلع که با نام دیسفاژی شناخته می شود می تواند با درد همراه باشد اما اودینوفاژی غالباً یک وضعیت خاص جداگانه است.
هیچ علت و روش درمانی برای اودینوفاژی وجود ندارد و این مشکل به بسیاری از شرایط اساسی بهداشتی مربوط می شود.
تفاوت ادینوفاژی با دیسفاژی چیست؟
دیسفاژی به زمانی گفته میشود که فرد در بلع غذا مشکل پیدا می‌کند، اما ادینوفاژی زمانی است که بلع غذا دردناک میشود. دیسفاژی می‌تواند همراه با ادینوفاژی باشد، اما این دو بیماری ممکن است به صورت جداگانه نیز بروز پیدا کنند. دیسفاژی در اغلب موارد از ادینوفاژی جدی‌تر است و می‌تواند موجب سرفه یا خفگی شود. در موارد شدید، این بیماری می‌تواند موجب تحریک یا بروز عفونت‌های باکتریایی در ریه شود که در نهایت به ذات‌الریه یا سینه‌پهلو منتهی میشود.
گاهی اوقات دیسفاژی و ادینوفاژی با «گلوبوس هیستریکوس» یا «غم باد» اشتباه گرفته میشود. در این بیماری فرد احساس می‌کند توده‌ای راه گلویش را بسته است. با این حال، گلوبوس هیستریکوس بر خلاف دیسفاژی و ادینوفاژی، به صورت مستقیم روی مکانیسم بلع اثر نمی‌گذارد.
دلایل ابتلا به اختلال ادینوفاژی چیست؟
در ذیل به برخی از متداول ترین علل اختلال بلع در بزرگسالان اشاره می نماییم:
اجسام خارجی
اجسام خارجی یا اشیائی که در پوشش گلو و یا مری گیر می‌کنند، می‌توانند موجب انسداد کامل و یا بخشی از این مناطق شده و باعث دردناک شدن عمل بلع گردند. انسداد گلو بر تنفس نیز تأثیر می‌گذارد. اجسام خارجی کوچک و نوک‌تیز مانند استخوان ماهی از علل شایعی هستند، که می‌تواند منجر به سوراخ شدن دیواره گلو، لوزه‌ها و یا مری شوند.
التهاب، جراحت و زخم
تعدادی عامل غیر عفونی نیز وجود دارد که می‌تواند باعث التهاب و زخم دستگاه گوارش شوند. با توجه به نقش حنجره در فرایند بلع غذا، التهاب حنجره نیز می‌تواند باعث بلع دردناک شود.
برخی از این علت‌ها عبارت‌اند از: تروما یا ضربه، غذاها یا نوشیدنی‌های گرم، مواد غذایی تند، بیماری‌های خود ایمنی، تابش اشعه، ریفلاکس اسید معده (GERD) و استنشاق گازهای سمی. آبسه و یا زخم در گلو و مری نیز می‌تواند باعث بلع دردناک شود.
تومورها
سرطان مری، گلو، حنجره، تیروئید، گردن و دهان نیز می‌توانند باعث بلع دردناک شوند. این عارضه باید در افراد پرخطر مانند افراد سیگاری به‌عنوان یک عامل احتمال در نظر گرفته شود، به‌خصوص اگر اختلال بلع و کاهش وزن ناخواسته نیز وجود داشته باشد.
عفونت دستگاه گوارشی
عفونت‌های حاد یا مزمن دهانی، التهاب و عفونت لوزه‌ها، گلو، اپی گلوتیت وازوفاژیت (مری) می‌تواند موجب درد هنگام بلعیدن غذا گردد. درد در عفونت‌های شدید، مشخص‌تر است و در بعضی از موارد، دیسفاژی (اختلال در بلعیدن غذا) نیز ممکن است وجود داشته باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به عفونت دهان، گلو و مری، بلع دردناک را به‌عنوان تنها علامت اصلی خود در عفونت‌های مزمن گزارش می‌دهند. عفونت می‌تواند موجب زخم، جراحت، آبسه و یا التهاب منتشر در ساختارهای مربوطه گردد.
برخی از علل عفونی مرتبط با بلع دردناک عبارت‌اند از:
- کاندیدیازیس دهانی (برفک دهان)
- عفونت اولیه HIV و همچنین عفونت‌های دستگاه فوقانی گوارش
- ویروس سیتومگالوویروس (CMV)
- ویروس اپشتین بار (EBV)
- هرگونه عفونت حاد یا مزمن که باعث گلودرد شود.
- ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)
نشانه‌های ادینوفاژی چیست؟
ادینوفاژی ممکن است باعث درد در هنگام بلع غذاهای خشک و در برخی موارد مایعات شود. علائم ادینوفاژی با توجه به علل آن می‌تواند کوتاه یا بلند مدت باشد.
علائم و نشانه‌های رایج ادینوفاژی عبارتند از:
- دردی یکنواخت، سوزاننده یا تیز مانند چاقو در هنگام بلع در دهان، گلو یا مری
- دردی که هنگام بلع مواد غذایی خشک بدتر میشود. در برخی موارد بلع مواد غذایی جامد و مایعات هم باعث درد مشابهی میشود
- کم کردن وزن به دلیل کاهش مصرف مواد غذایی
- کم‌آبی بدن به دلیل کاهش مصرف مایعات
علل احساس درد در گلو هنگام قورت دادن آب دهان چیست؟
شایع‌ترین علل بلع دردناک عبارت‌اند از:
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- سرفه مزمن
- عفونت گلو، مانند گلودرد استرپتوکوکی
- رفلکس اسید
- ورم لوزه
سایر علل احتمالی درد گلو هنگام قورت دادن آب دهان عبارت‌اند از:
- غدد لنفاوی متورم در گردن
- آسیب گلو
- عفونت گوش
- بلعیدن قرص‌های بزرگ
- بلع نادرست غذای دندانه‌دار مانند چیپس یا کراکر
در موارد نادر، درد گلو هنگام قورت دادن آب دهان می‌تواند نشان‌دهنده انواع خاصی از سرطان، مانند سرطان مری باشد.
درمان سخت قورت دادن آب دهان چیست؟
درمان درمان درد سمت چپ گلو هنگام قورت دادن آب دهان بسته به علت درد می‌تواند متفاوت باشد. پزشک شما احتمالاً برای درمان عفونت‌های گلو، لوزه‌ها یا مری، آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. در حین مصرف آنتی بیوتیک خوراکی، پزشک ممکن است به شما دهانشویه بدهد که می‌تواند درد گلوی شما را تسکین دهد.
در مواردی که درد شدید است، اسپری گلو می‌تواند به کاهش درد کمک کند. همچنین ممکن است پزشک داروهای ضدالتهابی برای کاهش التهاب مری، گلو یا لوزه‌ها تجویز کند.
اگر به دلیل التهاب مکرر لوزه‌ها، بلع دردناک را تجربه می‌کنید یا اگر التهاب لوزه‌تان به دارو پاسخ نمی‌دهد، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن لوزه‌ها توصیه کند. به این عمل، جراحی لوزه می‌گویند. این یک روش سرپایی است؛ به این معنی که در همان روز جراحی مرخص خواهید شد.
درمان گلو درد هنگام قورت دادن آب دهان در خانه:
آنتی اسیدهای بدون نسخه (OTC) ممکن است تورم مری به دلیل رفلاکس اسید را تسکین دهند. با این حال، پزشک شما داروهایی را تجویز می‌کند که به طور خاص برای تسکین علائم در صورت ابتلا به ریفلاکس مزمن یا بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) طراحی شده‌اند.
روشهای دیگر درمان درد سمت چپ گلو هنگام قورت دادن آب دهان شامل موارد زیر است:
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید. علاوه بر هیدراته نگه داشتن بدن خود، نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز گلوی شما را نیز تسکین داده و مرطوب می‌کند.
- یک قاشق چایخوری نمک را در یک فنجان آب حل کرده و سپس آن را غرغره کنید. این کار به تسکین تورم و درد کمک می‌کند.
- برای درمان درد سمت راست گلو هنگام قورت دادن آب دهان، مایعات گرم مانند آب گرم یا چای مخلوط با عسل بنوشید.
- از عواملی که گلوی شما را تحریک می‌کنند، اجتناب کنید. این عوامل شامل آلرژن‌ها، مواد شیمیایی و دود سیگار و … می‌شوند.
- دمنوش‌های گیاهی را برای درمان گلو درد هنگام قورت دادن آب دهان امتحان کنید. همچنین می‌توانید معجون عسل و لیموی تازه را تست کنید. برای این کار یک قاشق چایخوری عسل را داخل یک لیوان آب گرم یا چای حل کنید و یک لیموی تازه را داخل آن بچکانید.
روشهای تشخیص ادینوفاژی چگونه است؟
توضیح دادن همه علائم به پزشک کمک می کند تا علت درد شما را راحت تر تشخیص دهد. اگر معاینه جسمی برای قطعی کردن تشخیص کافی نباشد، پزشک ممکن است آزمایشات خاصی از جمله موارد زیر را انجام دهد:
- آزمایش خونی به نام شمارش کامل خون
این آزمایش میزان انواع مختلف سلول های خونی بدن را اندازه گیری می کند. نتایج این آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا بدن شما با عفونت ناشی از ویروس یا باکتری ها مبارزه می کند یا خیر. - اسکن های MRI و CT
این اسکن ها می توانند تصاویری با جزئیات کامل از گلو ایجاد کنند و امکان بررسی هرگونه ناهنجاری را برای پزشک فراهم می آورد. - کشت سلولی گلو
این آزمایش شامل گرفتن نمونه ای از مخاط از پشت گلو است. این آزمایش وجود برخی از ارگانیسم های موجود در گلو را که می توانند باعث عفونت شوند، بررسی می کند.
- کشت خلط
شامل گرفتن نمونه خلط یا مخاط و آزمایش آن برای حضور موجودات میکروبی خاص است. این آزمایش ساده و بدون درد می تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا عفونت باعث بلع دردناک شما شده است یا خیر. - تست بلع باریوم
آزمایش بلع باریوم شامل تابش یک سری پرتوهای ایکس به مری است. در این تست بعد از بلع مایعات مخصوصی که حاوی یک عنصر بی ضرر به نام باریوم است، پرتوی ایکس به بدن تابیده می شود. باریوم به طور موقت مری را پوشانده و روی اشعه ایکس ظاهر می شود. نتیجتا به پزشک اجازه می دهد مسیر غذا را ردیابی کند. آزمایش بلع باریوم می تواند به پزشک نشان دهد که آیا غذا به درستی از دهان به معده می رود یا خیر.
بررسی انواع روشهای درمان ادینوفاژی
درمان دقیق ادینوفاژی به علل اصلی آن بستگی دارد.
۱- درمان‌های دارویی ادینوفاژی یا بلع دردناک
بسته به علت آن، بلع دردناک ممکن است که با تجویز برخی داروها درمان شود. به عنوان مثال، داروهایی که برای درمان رفلاکس معده-مری تجویز می‌شوند، می‌توانند از بازگشت اسید به معده و مری جلوگیری کرده و در نتیجه ممکن است درد بیمار در هنگام بلع غذا کاهش پیدا کند. همچنین داروها ممکن است برای درمان سایر علل زمینه‌ای مانند ایدز یا عفونت‌های دیگر به کار روند. عفونت‌های کاندیدا نیز با داروهای ضدقارچی درمان می‌شوند.
۲- درمان ادینوفاژی با عمل جراحی
در صورت بروز سرطان یا تومور مری، پزشک ممکن است که عمل جراحی را برای برداشتن بخشی از مری یا معده توصیه کند.
همچنین در صورتی که درمان‌های دارویی برای رفلاکس معده-مری جواب ندهند، پزشک ممکن است که از عمل جراحی استفاده کند.
۳- زمان دادن
در صورتی که پزشک هیچگونه علل زمینه‌ای را تشخیص ندهد، بلع دردناک ممکن است که به مرور زمان برطرف شود. بلع دردناک از علائم شایع حساسیت ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی شدید است. در صورتی که بروز مکرر بلع دردناک موجب احساس ناراحتی یا اذیت شدن شما شده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
۴- آیا برای درمان ادینوفاژی به پزشک مراجعه کنیم؟
در بسیاری موارد ادینوفاژی خود به خود برطرف میشود. موارد بلع دردناک ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا معمولا ظرف یک هفته برطرف میشود. علل ادینوفاژی معمولا از طریق معاینه ساده گلو به خصوص در مواردی که فرد دارای التهاب یا عفونت است تشخیص داده میشود.
در موارد دیگر، ممکن است نمونه‌گیری با سواب از گلو یا آندوسکوپی لازم باشد. اگر دلیل بلع دردناک مشخص نیست، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که ادینوفاژی موجب دشواری در تنفس یا خوردن غذا شود، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که ادینوفاژی برای چند هفته پایدار باشد یا همراه با کم شدن وزن یا کم‌آبی بدن باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
۵- برای درمان در خانه چه کنیم؟
آنتی اسیدهای بدون نسخه (OTC) می توانند ورم مری به دلیل رفلاکس اسید را از بین ببرند. هر چند اگر رفلاکس اسیدی مزمن یا بیماری رفلاکس معده – مری (GERD) داشته باشید، پزشکتان داروهایی را تجویز می کند که به طور خاص برای رهایی از علائم آن طراحی شده اند.
سایر درمان هایی که برای رفع بلع دردناک در خانه می‌توانید امتحان کنید، عبارتند از:
- مقدار زیادی مایعات بنوشید. نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز گذشته از تأمین آب بدن، گلو را نیز آرام و مرطوب می کند.
- ۱ قاشق چایخوری نمک را با ۸ اونس آب مخلوط کرده و سپس آن را در پشت گلوی خود غرغره کنید. این به برطرف کردن تورم و درد کمک می نماید.
- مایعات گرم مانند آب گرم یا چای مخلوط با عسل را برای رفع تورم و درد گلو جرعه جرعه بنوشید.
- از خوردن موادی که گلو را تحریک می کنند خودداری کنید.
- در هوای مرطوب تنفس کنید. به عنوان مثال از رطوبت ساز در محیط خانه استفاده کنید. رطوبت ساز دستگاهی است که آب را به رطوبت تبدیل می کند و به آرامی هوا را پر می کند. رطوبت ساز رطوبت اتاق را افزایش می دهد. تنفس در این هوای مرطوب می تواند التهاب گلو را تسکین داده و از گلو درد بکاهد. گرفتن دوش داغ نیز تأثیر مشابهی دارد.
- قرص ها و دمنوش های گیاهی را امتحان کنید. قرص ها و دمنوش های گیاهی، با اینکه از نظر علمی ثابت نشده که بتوانند گلو درد را تسکین دهند، اما می توانند درد گلو را کاهش دهند. نمونه هایی از این گیاهان عبارتند از: مریم گلی، ریشه شیرین بیان. ممکن است بتوانید این موارد را در داروخانه یا عطاری محلی خود پیدا کنید.
سخن پایانی
شما در این مقاله با ادینوفاژی یا بلع دردناک آشنا شدید. همچنین با علائم و راههای تشخیص و درمان آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
عملکرد نادرست دهان یا مری و عدم رسیدن غذا به معده در اثر عواملی نظیر استرس و اضطراب که به سیستم‌های عصبی ربط دارند.
در هنگام بلع غذا، درد ممکن است از دهان، گلو یا مری نشئتت بگیرد. برخی اوقات درد ایجاد شده در بلع به آسیب‌دیدگی حنجره مربوط میشود. مکانیسم بلع چه ارادی و چه غیرارادی از گلو آغاز شده و تا مری ادامه پیدا می‌کند، این فرایند تحت عنوان” انعکاس بلع” شناخته میشود. دردی که در زمان بلع در دهان یا گلو حس میشود، می‌تواند به مشکلات مری مربوط باشد، همچنین درد قفسه سینه به هنگام بلع نیز ممکن است علت به وجود آورده این بیماری باشد. اغلب بیمارانی که بیماری‌های عفونی دهان، گلو و مری مبتلا هستند، ادینوفاژی را به عنوان تنها علامت اصلی‌شان در عفونت‌های مزمن گزارش می‌دهند.
